Çocuklar Neden Yemek Yemez?
3 Aralık 2012Çocuklarda Yeme Direnci
Annenin, bebek / çocuk beslenmesinde kilit rol oynadığı doğru mudur? Yoksa bu, tüm aileyi ilgilendiren ortak bir sorun mudur?
Bebekler doğumsal bir aksilik olmadıkça ( ki bu nadir rastlanır) emme refleksiyle beraber doğarlar. Bu bebeğin ihtiyacı olduğunda, acıktığında yeme davranışı gösterebileceğini bize açıkça gösteriyor. Anne bebek beslenmesinde ve bebeğin beslenme alışkanlığı kazanmasında kilit rol oynar. Beslenme sırasında anne bebek duygusal olarak kuvvetli bağlar oluştururlar. Bebek ilerleyen yaşlarında da çok önem taşıyacak olan temel güven duygusunu kazanır…
Ne var ki annelik içgüdüsü diyebileceğimiz bir konu bebeğin acıkma mekanizmasının doğallığını bozabiliyor. Gerek anneler gerekse diğer aile üyeleri bebeklerinin aç kalması, zayıf, güçsüz kalması endişesiyle ihtiyacı dışında yedirmeye zorlayabiliyorlar. Bu durum kısa vadede yeme problemlerine uzun vade de ise çocuğun davranışsal problemler yaşamasına sebep olmakta.
Bir bebek / çocuk hangi nedenlerle yemek yemeğe itiraz eder?
Sağlıklı bebek ya da çocuklar tıpkı yetişkinler gibi acıktıkları zaman yemek yeme eğilimi gösterirler. Bedensel sağlığı yerinde olduğu halde yeme davranışına direnen çocukta şunları incelemek gerekir.
– Çocuk acıkmamış olabilir.
– İhtiyacı dışında yemeye zorlanmış olabilir.
– Sevmediği yiyeceklerden kaçınıyor olabilir.
– Kazanç elde etmek ( istediği bir şeye ulaşmak ) için yememe davranışını kullanıyor olabilir.
– Anne babayı cezalandırmak için yemek yemeyebilir.
– Duygusal bir sorunu olabilir…
Bu sorunu aşmak için anne ve baba nasıl bir davranış kodu ve yöntem belirlemelidir?
– Yememe sorunu ne ?
Öncelikle aile, yukarıda bazılarını saydığımız çocuğun yememe nedenine kanalize olmalı ve bu sorunu çözmeye çalışmalıdır. Burada da çocuğun bireyselliği ön plandadır. Yeme davranışı gösteren binlerce çocuk olabilir. Bunlardan yüzlercesinin sorunu aynı olsa bile çözüm için aynı yol o yüzlerce çocuğa uygun olmayabilir. Çocuğun olumsuz davranışının nedenine ulaşılmalı ve bu sorunu çözümü için çocukla işbirliği içinde olunmalıdır. Onu incitmeyecek bir çözüm yöntemi geliştirilmelidir.
– Yemek Saati
Yemek yeme problemini yaşamamak için henüz işin en başındayken aileler bebeğin yemek saatlerini ayarlayabilirler. Bu durumda dikkat edilmesi gereken konu, saatlerin bebeğe göre ayarlanması gerektiğidir. Her bebek bireysel farklılıklar gösterir. Bebekler aynı zamanda doğmuş olsalar bile yemek, uyku, tuvalet… gibi özbakım ihtiyaçları için farklı sürelere ihtiyaç duyabilirler. Çok fazla zorlama olmaksızın ( ki tamamen bebeğin insiyatifine bırakılması da doğru değil ) bebeğin ihtiyacına göre ayarlanan zaman aralıklarında yapılan beslenme bir çeşit koşullanma sağlayacağından olumlu davranış kazanmada önemli rol oynayacaktır.
– Ek gıdalara yumuşak geçiş
Ek gıdalara geçerken bebekler yeme sorunu yaşayabilirler. Bunun için alıştırma sürecinde her 3 – 4 günde yalnızca 1 besin 1- 2 çay kaşığı ile denenmelidir. Biberonla beslenen bebekler için ilk ek gıdaları biberon sütüne karıştırılarak verilebilir. Bu yöntemler hem bebeğin yeni tada alışmasını hem de olası alerji riskine karşı önlem almamızı sağlar. Kuralına ve yeme zamanına uygun olabildiğince çeşitli ek gıda bebeğin damak tadında ki zenginliğe, dolayısıyla büyüdüğünde aşina olduğu bu gıdaları yemeye kolay alışmasına zemin hazırlayacaktır. Annelerinin hamileyken tiksindiği ve yemediği besinlere karşı antipati duyan, yemeyen kişilerin de varolduğunu düşünürsek bebekteki tat zenginliği kazandırmaya hamileyken başlanması gerektiğini anlayabiliriz. Bebeğin damak tadını anne sütünden diğer gıdalara taşırken, ilk defa tadacağınız bir yemekten ne kadar küçük bir parça aldığınızı ve ne kadar çekinerek yediğinizi hatırlayın.
– Seçenek sunma
Çocukların bazı yemekleri özellikle sebze yemeklerini yemekte zorlandığı malum. Bunun nedenlerinden en önemlisi söz konusu tad duyularına henüz sahip olmayışları. Sebzeler elbette sağlıklı besinler ve yenmesi gerekiyor ancak bilmeliyiz ki enginarı yerken bizim aldığımız tadı çocuğumuz alamıyor. Hal böyle olunca yerken zorlanacağına hazırlıklı olmak, miktarını fazla tutmayarak çocuğa yardımcı olmak ve sevdiği başka bir gıdayla öğünü desteklemek krizleri önleyecektir.
– Tutarlı Olmak
Olumlu davranış kazandırmada en önemli faktör ‘’ tutarlı tavır ‘’ lardır. Aile olarak herkesin davranışa karşı tutarlı olması ve desteklemesi gerekir.
– Örnek Olmak
Yeme davranışı kazanmasını istediğimiz çocuğumuzun karşısında hiç yemek yemeden saatler geçiriyorsak ve yediklerimiz sınırlıysa onu istediğimiz kadar ikna etmeye çalışalım başarılı olamayız. Rejim yapan ya da belli yemek saatleri olmayan ailelerde yeme problemleri daha sıklıkla görülmekte. Çocuklar etraflarındaki yetişkinleri model olarak büyürler. Küçük kızların annelerinin ayakkabılarını giyip, rujlarını sürmelerine, erkek çocukların babaları gibi traş olmak istediklerine hepimiz şahit olmuşuzdur. Aynı mentalite ile hareket edecek olursak rejim yapan annenin çocuğunun da rejim yapmak istemesi normal gelecek.
– Uzmanlar
Yeme bozukluğu bedensel nedenlerle de kaynaklanıyor olabilir, bu gibi pek çok sorunu çözmek için çocuğu doğumundan itibaren takip eden, kontrollerini yapan belli bir doktoru olmalıdır.
Sorunun duygusal nedenlerden kaynaklandığını düşünülüyorsa ya da sorunun kaynağı aile tarafından bulunamamışsa bir uzmana başvurmak faydalı olacaktır.
Bebek / çocuk yemeği reddettiğinde bir anne / baba ne yapmaktan özellikle kaçınmalıdır?
– Takıntı yapmak
Yemeğini yemeyen çocukların anneleri kendilerini doymuş hissetmezler. Her ne kadar katlanılması zor bir durum olsa da bunu takıntı haline getirmemek gerek. Ailenin yeme takıntısı çocukta ister istemez baskı oluşturacak bu da çocuğun ters tepki vererek yememe davranışını pekiştirecektir.
– ‘’ Bana action- man alırsan yemeğimi yerim, yoksa yemem…’’
Çocuklar, yemek yedikleri zaman ebeveynlerinin ne kadar mutlu olduklarını fark ederlerse bunu küçük emelleri için kullanmaktan çekinmezler. ‘’ Bana action- man alırsan yemeğimi yerim, yoksa yemem…’’ gibi sözler duyduğum pek çok çocuk sayabilirim. Yeme davranışından çocuğun çıkar elde etmesini engellemek, hatta bu sürece hiç girmemek gerek.
– ‘’Hop hop top top, gelmiş gelmiş uçak gelmiş…’’
Her ebeveyn çocuklarının sağlıklı ve mutlu olmasını ister. ‘’Yemek Yeme’’ de sağlıklı yapının ön koşullarından biri olduğuna için zorla ya da türlü şakrabanlıklarla yedirme çabaları kaçınılmaz olabiliyor bazı aileler için. Çocuklar karşısında reklam izlettirilerek, hop hop top top, gelmiş gelmiş uçak gelmiş… gibi dış güdülenmelerle yemeye alıştırılabiliyor. ‘’ Yemeğini yersen seni parka götürücem…’’ gibi sözler size de tanıdık geliyor mu? Olumlu yeme davranışı kazandırmak için bu çocuğun kazanç elde ettiği bu gibi yöntemlerden hızla uzaklaşılması şart.